اثرات بی حسی دندان
عوارض بیحسی دندان:
برای حفظ سلامت شامل سلامت دهان و دندان به درمان های پزشکی
نیاز است. استفاده از بیحسی در بسیاری از درمان های پزشکی، چه
جراحی زانو یاشد یا پر کردن دندان اجتناب ناپذیر است. زمانی که این کار
به درستی انجام شود، جای نگرانی نیست. اما برخی از مردم دچار عوارض
بیحسی دندان می شوند. در ادامه به بیحسی و دلیل بروز پاسخ منفی در برخی از بیماران می پردازیم.
انواع بیحسی:
دو نوع بیحسی داریم، بیحسی موضعی و بیهوشی عمومی.
انجمن دندانپزشکی آمریکا بیحسی موضعی را این طور تعریف می کند:
از بین رفتن موقت احساس شامل درد بدون کاهش سطح هوشیاری
در یک قسمت از بدن که با استفاده از یک داروی موضعی به صورت تزریق
به دست می آید. در نتیجه، دندانپزشکی بخشی از دهان شما را با تزریق
مقداری دارو به لثه یا درون گونه بیحس می کند و شما هنوز در طول درمان
بیدار هستید. بیهوشی عمومی شما را به طور کامل برای یک دوره طولانی تر
به خواب می برد و یک ماسک اکسیژن به تنفس بهتر شما کمک می کند.
در همین رابطه بخوانید
- بیحسی دندانپزشکی در دوره بارداری:
افزایش ضربان قلب در پی تزریق بیحسی دندان پزشکی
هر چند این اصطلاح کمی گمراه کننده است، اما بیهوشی عمومی نقش
بیشتری در راحتی شما در طول درمان دارد و توسط متخصص ماهر در این
زمینه انجام می شود. از بیحسی موضعی برای درمان های ساده تر
استفاده می شود که باعث درد و ناراحتی چندانی در بیمار نمی شوند.
عوارض بیحسی دندان ارتباطی به نوع آن ندارد و ممکن است هر کدام از آنها باعث بروز مشکلاتی برای بیمار شوند.
درمان هایی که به بیحسی نیاز دارند:
متاسفانه تمام درمان های دندانپزشکی به سادگی جرم گیری معمول
و معاینه ساده دندان ها نیستند. کشیدن دندان یکی از رایج ترین علل
نیاز به بیحسی است. زمانی که دندان پوسیده شده باید کشیده شود،
دندانپزشک نواحی اطراف دندان را بیحس می کند. دندان عقل مورد
دیگری است که کشیدن آن به بیحسی نیاز دارد، که البته بیشتر در
مورد دندان نهفته و دندانی که به صورت نیمه رشد کرده است استفاده می شود.
هر چند عصب کشی در سال های اخیر ساده تر شده است، این نوع
درمان نیز به گزینه دیگری است که به بیحسی نیاز دارد. زمانی که پالپ
دندان آسیب می بیند و عفونت می کند، بخشی از دندان که دارای پالپ
است باید تمیز شده و پر شود تا از کشیدن دندان ممانعت به عمل آید.
پر کردن دندان از دلایل رایج نیاز به بیحسی است. زمانی به پر کردن
دندان نیاز پیدا می کنید، که بخش کوچکی از دندان شما تسلیم
پوسیدگی شده است. این ناحیه کوچک باید برداشته شود و با مواد پر کننده پر شود.
عوارض بیحسی دندان:
عوارض بیحسی دندان زیاد نیستند، اما گاهی پیش می آیند.
بیحسی فراتر از ناحیه مورد نظر از رایج ترین آنهاست. پس از تزریق
بیحسی موضعی به لثه ها، ممکن است پلک یا عضلات گونه شل شوند
و دچار افتادگی شوند. با از بین رفتن اثر آن، عوارض بیحسی دندان
نیز باید از بین برود. برخی از دیگر عوارض بیحسی دندان عبارتند از:
ناتوانی در پلک زدن:
همان طور که گفته شد گاهی تزریق بیحسی به غیر از منطقه مورد
نظر باعث بیحس شدن دیگر بخش های صورت نیز می شود. ناتوانی
در پلک زدن یکی از این عوارض است که می تواند باعث خشکی و
ناراحتی چشم شود. اگر پس از تزریق بیحسی نمی توانید پلک بزنید،
به دندانپزشک اطلاع دهید. دندانپزشک می تواند پلک شما را به طور
موقت با چسب ببندد تا چشمتان خشک نشود. با از بین رفتن اثر دارو، باید احساس پلک شما نیز بازگردد.
هماتوم:
هماتوم به تورم ناحیه تزریق همراه با خون گفته می شود که
می تواند در اثر تماس سوزن با عروق خونی در هنگام تزریق رخ دهد.
افزایش ضربان قلب:
مواد موجود در داروی بیحسی می تواند موجب افزایش ضربان قلب به
مدت یک تا دو دقیقه شود. در صورتی که احساس می کنید دچار افزایش
ضربان قلب شده اید، موضوع را به دندانپزشک خود اطلاع دهید.
عصبی بودن در هنگام خوابیدن روی تخت دندان پزشکی می تواند عاملی
برای تپش قلب باشد. زمانی که دچار استرس باشید، بدن ماده ای به نام
آدرنالین را ترشح می کند که فشار خون را افزایش می دهد و باعث سریع تر
کار کردن قلب می شود.
بسیاری از داروهای بیحس کننده موضعی در دندانپزشکی حاوی اپی نفرین
(به نام آدرنالین نیز شناخته شده است) هستند. بنابراین به دلیل اضطراب
نه تنها بدن شما آدرنالین ترشح میکند که دندان پزشک نیز با تزریق بیحسی
موضعی به مقدار این آدرنالین می افزاید.
اما چرا در برخی از جلسات، احساس می کنید افزایش ضربان قلب در پی تزریق
بیحسی دندان پزشکی بیشتر از میزان تجربه شده در جلسات قبل بوده است.
دلیل این تپش بیشتر این است که گاهی دندان پزشک سهوا بیحسی را به
یک رگ خونی کوچک تزریق می کند. در این گونه موارد بیحسی سریعا در بدن
منتشر می شود و به دلیل وجود آدرنالین باعث افزایش ضربان قلب می شود.
معمولا این تپش شدید بعد از حدود ۱۰ ثانیه یا این حدود رفع می شود و برای
قلب شما خطرناک نیست. از سوی دیگر بسیار کم پیش می آید که دندان پزشک
بی حسی را مستقیما به رگ خونی تزریق کند. بنابراین بیحسی در نزدیکی
عصب دندان باقی می ماند و درمان را تسهیل می کند.
آسیب به اعصاب:
اگر سوزن تزریق به طور مستقیم به عصب برخورد کند، دچار عوارض
بیحسی دندان از جمله بی حسی و درد از چند هفته تا چند ماه خواهید بود.
آسیب به عصب در هنگان تزریق بیحسی عارضه نادری است و کمتر دیده می شود.
سایر عوارض بیحسی دندان عبارتند از:
- بیحسی زبان یا بخش دیگری از دهان
- گیجی
- سرگیجه
- تاری دید
- ناتوانی در کنترل عضلات ضورت
عوارض فوق در بیشتر موارد همه موقت هستند و نمی توانند مشکل
درازمدتی برای بیمار ایجاد کنند. در صورتی که عوارض بیحسی دندان
بیشتر از یک هفته در شما باقی ماند، با پزشک خود مشورت کنید.
برخی از عوارض در مدت چند ماه از بین می روند و برخی به مداخله پزشکی نیاز دارند.
رعایت بهداشت دهان و دندان برای اجتناب از نیاز به درمان های پیچیده
دندانپزشکی بهترین راه برای پیشگیری از عوارض بیحسی دندان است.
روزی دو بار مسواک بزنید و نخ دندان بکشید و برای داشتن دهان و دندان
سالم از یک رژیم غذایی سالم تبعیت کنید. و البته نوبت های معاینه
شش ماه یکبار دندانپزشکی خود را نیز فراموش نکنید.
دانستنی های لازم در ارتباط با بی حسی های موضعی دندانپزشکی
بی حسی موضعی (Local Anaesthesia) یکی از روش های بسیار
رایج دندانپزشکی ها به شمار می رود که کار بیمار و دندانپزشک
را تسهیل می بخشد. موادی که به این منظور استفاده می شوند،
در عین دارا بودن مزایای فراوان، ممکن است عوارض و پیامدهایی را
برای افراد مبتلا به بیماری های سیستماتیک ایجاد کند. به همین دلیل
آگاهی و شناخت کامل آنها برای دندانپزشکان امری ضروری است.
در این مطلب سعی شده که اطلاعات جامع و مختصری از مشخصات بی
حسی های موضعی ارائه گردد و در جهت کاهش پیامدهای منفی، گامی برداشته شود.
فاکتورهای موثر در کارایی و دوام بی حسی های موضعی:
* تزریق صحیح آناتومیک دارو در مجاورت عصب مورد نظر
* خواص شیمیایی دارو؛ مانند حلالیت در غلاف عصبی یا حضور رگ فشار همراه با فعالیت داخلی دارو
طبقه‌بندی شیمیایی بی حسی های موضعی:
* استرها :Benzocaine, cocaine, procaine, propoxycaine, Tetracaine
* آمیدها : Articaine, Bupivacaine, lidocaine, mepivacaine, prilocaine, Ropivacaine
راه ساده تشخیص استر یا آمیدی بودن LA:
اگر حرف “I” در perfix دارو بود، آمید است؛ مانند lidocaine
- با توجه به بالاتر بودن ریسک واکنش آلرژیک
داروهای استری نسبت به آمیدی ها، از آنها به عنوان بی حسی
موضعی انتخابی استفاده می شود. بی حسی های موضعی
تزریقی در واقع بازهای ضعیف با میزان Pka حدود 7/8 تا 7/9 هستند
که به دو فرم خنثی یا بیس آزاد (لیپوفیل) و کاتیونیک یا بار مثبت (هیدروفیل) وجود دارند.
دارو |
کاتیونیک | بیس آزاد | شروع اثر(دقیقه) |
Mepi |
67 % | 33 | 2-4 |
Lido |
71 % |
29 | 2-4 |
Prilo |
71 % |
29 | 2-4 |
Arti |
71 % |
29 | 2-4 |
Etido |
76 % |
24 | 2-4 |
Bupi |
83 % |
17 | 5-8 |
Propoxy |
97 % | 3 | 9-14 |
Procaine |
97 % | 3 | 14-18 |
نکات تکمیلی:
- به عنوان قانون کلی، مدت زمان بی حسی در بافت نرم بیشتر از پالپ باقی می ماند.
- بی حسی های موضعی با اثر طولانی مدت مانند بوپی واکائین،
قویاً محلول در چربی و محکم به ساختارهای lipid و پروتئین غشاء
عصبی هستند. آنها وقتی به صورت بلاک مندیبولار تزریق می شوند،
باند شده و بی حسی پالپی طولانی می دهند، ولی در حالت انفیلتره یا PDL کوتاه اثرند.
-بی حسی های موضعی دارای خاصیت ذاتی گشادکنندگی عروق
هستند، به خصوص لیدوکائین. به طوری که بدون رگ فشار به سرعت
از محل تزریق پخشی میشوند. مپی واکائین و پریلوکائین اثر وازودیلاتوری
کمتری دارند و بدون رگ فشار نیز تا 55-30 دقیقه بی حسی پالپی فراهم می کنند.
حداکثر دوز mg/kg مجاز و حداکثر Total (اعداد پرانتز نظر آقای مالامد است که محافظه‌کارانه است):
لیدوکائین 2% : mg/kg (5/4)7----mg(200)500
مپی واکائین 2% : (4/5)6/6----(300)400
پریلوکائین 4% : (6) 8---- (400) 600
آرتیکائین 4% : (5)7----- (144) 500
بوپی واکائین 0/5% : 1/3----90
مزایای افزودن رگ فشار (vasoconstrictors) به بی حسی های موضعی :
- کاهش کلیرنس بی حسی موضعی
- کاهش مقدار کلی دارو
- افزایش مدت و عمق بی حسی
- کمک به هموستاز
غلظت رگ فشار لازم برای بهبود مدت اثر، بین 1/100.000 و 1/200.000
است. غلظت optimum رگ فشار برای هموستاز به LA بستگی دارد:
در لیدوکائین 1/20000 و در پریلوکائین و بوپی واکائین 1/50000 کافی است.
در مواردی که رگ فشار نتوان بکار برد، مپی واکائین 3 و2% یا پریلوکائین
4% بدون رگ فشار می تواند بی حسی پالپی قابل قبولی ایجاد کند.
